Relationeel werken in het mbo

Voor het tijdschrift Waardenwerk van de Universiteit voor Humanistiek hebben drie verschillende practoraten een artikel geschreven voor het themanummer over ‘Relationeel werken in het mbo’.

Hieronder vind je drie artikelen van de practoraten 1. Relationeel werken | 2. Persoonlijk Leren | 3. Welzijn en Zorg 2030) en een reflectie op deze drie practoraten vanuit presentie (Guus Timmerman) en pedagogiek (Lisette Bastiaansen).

1. Samen niet weten en toch samen op weg gaan.
Hoe relationeel werken de praktijk van het mbo kan versterken

In dit artikel duiken we in de complexiteit van het mbo onderwijs. We beginnen onze zoektocht bij opvattingen over het waartoe van onderwijs. Wat zien onderwijswerkers (professionals) en studenten hierin als waardevol en waardeloos, helpend of belemmerend en hoe verhoudt zich dat tot de complexiteit van alle dag? Hoe verhouden visies en dromen zich vervolgens tot de dagelijkse praktijken en welke ruimte en plaats krijgt voorbeeldgedrag hierin? Durven los te laten of juist te bewegen als de exacte uitwerking daarvan nog niet geweten is. (Bastiaansen, 2022).

2. Persoonlijk Leren, want we hebben elkaar nodig, niemand kan alleen!

Vóór corona dachten we nog dat de digitalisering de rollen en taken van de docent zou kunnen overnemen. Een pijnlijke les van alle lockdowns was: zonder menselijk contact vindt er geen groei, geen ontwikkeling, plaats. Dus de relatie, het menselijk contact, de echte nabijheid, is absoluut voorwaardelijk voor groei en ontwikkeling. Maar het gedachtegoed van relationeel werken gaat een stap verder: de inrichting en de kleuring van die relatie en daarmee de impact, is meer dan een relatie aangaan. Het is ook een politieke positionering, een solidariteitsverklaring waar ook het handelen op afgestemd moet worden. Er zit een onvoorwaardelijkheid in, die verplichtend werkt voor de professionals en daarmee vertrouwen en geborgenheid geeft voor de lerenden. Gezien de specifieke diversiteit aan studentenpopulatie op het mbo is juist deze politieke duiding een waardevol aspect van relationeel werken.

3. Zwermen rondom praktische wijsheid van mbo’ers in welzijn en zorg

Een praktisch wijze mbo’er in welzijn en zorg brengt theorie, eigen kunnen en ervaring én voorkeuren van mensen voortdurend met elkaar in relatie om het goede te doen voor die mens in die situatie. Zij doet dat door reflectie, door te blijven leren en open te staan voor vernieuwing. (Bierlaagh, 2021)

‘Gelukkig mag het een zoektocht zijn’, zou ik inmiddels willen zeggen, want juist midden in het gedoe van de dagdagelijkse moerassigheid heeft het practoraat haar betekenis. In dit artikel neem ik jullie mee in mijn praktijk als practor. Ik deel ervaringen, puzzels, ondervonden strijdigheden en welkome bemoedigingen die ik met het practoraat heb ontmoet. Ik maak daarbij gebruik van begrippen uit de vogelarij, omdat deze voor mij een mooie metafoor vormen bij die ervaringen. Het eerste begrip ‘zwermen’ lees je al in de titel. Denk daarbij aan spreeuwenzwermen die in de beginnende avondschemer in het najaar door de lucht wervelen in voortdurend wisselende betoverende vormen. Die zwerm heeft meerdere functies.’

4. Reflectie op de drie practoraten vanuit presentie en pedagogiek

Deze practoren zijn niet als practor geboren, om het zo te zeggen; ze zijn bezig practor te worden. En daarbij brengen ze zichzelf mee, met ieder een eigen geschiedenis, ook zelf als leerling en student. Zoals we in de presentie zeggen: het gaat niet alleen om wat ik voor de ander kan doen maar ook en misschien wel vooral wie ik voor de ander kan zijn. Ook voor de practor, zoals voor elke relationele werker met en voor mensen, geldt dat dat een vol te houden ‘inquiry’ is, een zoektocht naar wat er voor de ander en de anderen op het spel staat, welke opgaven dat voor die ander(en) met zich meebrengt, wat dat van de werker vraagt en welke respons die kan geven – ook in afstemming op de collega’s, op de organisatie en op zichzelf – en hoe dat kan bijdragen aan het goed van die ander(en) en van de samenleving als geheel.